تاریخچه بیماری مارک

بیماری مارک یکی از بیماری های ویروسی و خطرناک طیور می‌باشد. معمولا بیشترین خطر ابتلا به این بیماری جوجه‌ها را تهدید می‌کند. بدین ترتیب باید واحد های جوجه کشی و یا پرورش جوجه بیشترین دقت و تمرکز را بر روی این بیماری داشته باشند. البته در گونه های دیگر پرندگان و یا در مرغ‌ها نیز امکان بروز این بیماری تا حدودی وجود دارد.

بیماری مارک برای نخستین بار در سال ۱۹۰۷ کشف شده است. نام این بیماری از کشف کننده این بیماری گرفته شده زیرا فردی که این بیماری را کشف نموده یک دامپزشک اهل مجارستان بوده و اسم او ژوزف مارک بوده است. بعد از گذشت ۶۰ سال از کشف این بیماری تازه این امکان فراهم شد تا فرقی که این بیماری با نئوپلاسم و لوکوزی داشته مشخص شود. بدین ترتیب در سال ۱۹۶۷ این اتفاق افتاده است. با گذشت سه سال از این موضوع یعنی در سال ۱۹۷۰ واکسن این بیماری کشف شد. با استفاده از واکسن معمولا تا حدود زیادی شیوع مارک کاهش یافت. بدین ترتیب برای جلوگیری از مارک یکی از بهترین و کاربردی ترین روش‌ها همین واکسن می‌باشد.

عامل بیماری مارک چیست؟

بیماری مارک ویروسی است و عامل آن نیز ویروسی از خانواده هرپس ویروس می‌باشد. این ویروس دارای سه سروتیپ می‌باشد. که سروتیپ اول بیماری زا بوده و سروتیپ دوم بسیار کم و سروتیپ سوم اصلا بیماری زا نیستند. سروتیپ اول که عامل اصلی بیماری مارک می‌باشد، خود دارای سویه های مختلفی است. سویه های حاد، فوق حاد و کم حدت را می‌توان برای سروتیپ اول هرپس ویروس معرفی نمود. معمولا از راه تنفسی وارد بدن طیور شده و باعث تلف شدن آنها می‌شود.

علائم و نشانه های بیماری مارک

معمولا علائم و نشانه های مختلفی وجود داشته و ممکن یکی از این علائم یا چند تا از آنها را با هم جوجه و یا هر نوع پرنده دیگری مشاهده نمود. بیماری مارک با چند فرم در طیور ظاهر می‌شود.

فرم کلاسیک: این فرم از بیماری مارک می‌تواند کم خطر ترین نوع این بیماری باشد، زیرا تلفات آن معمولا به ۱۵ درصد هم نخواهد رسید. رشته های عصبی کمی ضخیم تر از حالت نرمال خود شده و همچنین حالت متعادلی نداشته و به سمت فلج شدن می‌روند. احتمال بروز لنفوم در اعصاب و یا برخی از ارگان های داخلی مانند ریه و قلب نیز وجود دارد.

فرم حاد: در این فرم در حالت عادی معمولا ثلث گله درگیر این بیماری می‌شود، اما در مواردی ممکن است تا ۸۰ درصد درگیری ادامه داشته باشد. در این فرم مرگ و میر بیشتر از فرم کلاسیک بوده و تا ۳۰ درصد نیز ممکن است ادامه پیدا کند. برخی از طیور با افسردگی و برخی دیگر بدون هیچ علامتی ممکن است بر اثر این بیماری از بین بروند. لنفوم در قلب، ریه و طحال نیز از جمله نشانه های این فرم حاد بیماری مارک می‌باشند.

فرم لنفوماتوز چشمی: معمولا در این فرم لنفوسیت های عنبیه به رنگ خاکستری مشاهده خواهند شد. این فرم از بیماری می‌تواند کم بینایی و یا کوری طیور را در پی داشته باشد.

فرم لنفوماتوز پوستی: این فرم معمولا بر روی فولیکول های پرهای طیور تاثیراتی داشته باشد.

معمولا همه فرم های معرفی شده ممکن است طیور را فلج نماید، این فلجی ممکن است در کلیه اندام‌ها و یا در برخی از اندام‌ها مانند بال، پا و یا گردن مشاهده شود. فلج شدن ممکن است کامل و یا ناقص باشد.

راه های پیشگیری از مارک

با توجه به اینکه درمان مارک ممکن نبوده و این بیماری می‌تواند مرگ و میر در طیور را زیاد کند و واگیر دار نیز می‌باشد، پیشگیری از این بیماری اهمیت بسیار بیشتری پیدا می‌کند. واکسن می‌تواند بهترین گزینه برای پیشگیری از مارک باشد. با توجه به سروتیپ های مختلف این بیماری، واکسن آن نیز متنوع می‌باشد. از جمله واکسن های موجود در بازار برای بیماری مارک می‌توان به واکسن سروتیپ های مختلف اشاره نموده، که معمولا برای هر سروتیپ به صورت جداگانه و یا به صورت مخلوط نیز می‌توان آنها را تهیه نمود، واکسن هرپس ویروس بوقلمون که آن را HVT نیز می‌نامند. واکسن کم حدت تخفیف حدت یافته و همچنین واکسن حاد تخفیف حدت یافته، که هر کدام از آنها می‌تواند به نوبه خود و در صورت درست استفاده کردن از بیماری مارک جلوگیری کنند. معمولا اغلب شرکت های جوجه کشی در روزهای اول تولد جوجه‌ها واکسن مربوط به مارک را استفاده نموده و این واکسن می‌تواند تا آخر عمر این جوجه را ایمن کند.

از دیگر کارهایی که می‌توان برای پیشگیری از بروز بیماری مارک معرفی نمود، ضد عفونی کردن مرتب مکان نگهداری از جوجه و مرغ‌ها می‌باشد. با ضد عفونی صحیح می‌توان ویروس‌ها را از بین برده و احتمال بیماری را بسیار کمتر نمود. از بین بردن حشرات نیز برای پیشگیری از مارک می‌تواند تاثیر گذار باشد. بدین ترتیب می‌توان با رعایت اصول بهداشتی، از بروز این بیماری تا حدود زیادی جلوگیری نمود.

گردآوردگان:واحد تحقیق و توسعه رویان طیور

جهت مشاوره با شماره ۰۹۱۱۳۱۴۲۳۹۵ تماس حاصل بفرمایید.